Hướng dẫn cách chiết cành nhân giống cây có múi
Để bao quát chung về các loại cây có múi và làm thế nào để nhân giống cây có múi. Sau đây, Làm thợ xin chia sẻ đến mọi người kĩ thuật chiết cành trên cây có múi đem lại cây con giống tốt giữ nguyên đặc tính của cây mẹ.
Chiết cành trên cây có múi là ngưng sự di chuyển xuống của các chất hữu cơ như cacbonhytrates, Auxin… từ lá chồi ngọn, các chất này tích luỷ gần điểm xử lý (khoanh vỏ) và dưới tác động của ẩm độ, nhiệt độ thích hợp rễ mọc ra khi thân, cành vẫn chiết vẫn dính trên cây mẹ.
Để bao quát chung về các loại cây ăn quả có múi và làm thế nào để nhân giống cây có múi. Sau đây, Làm thợ xin chia sẻ đến mọi người kĩ thuật chiết cành trên cây có múi đem lại cây con giống tốt giữ nguyên đặc tính của cây mẹ.
1. Chuẩn bị
– Chuẩn bị dụng cụ chiết
Việc dùng dao chiết không đúng loại hoặc dao chiết không được mài dũa sắc bén sẽ gây ra khó khăn trong quá trình thao tác và chất lượng chiết cành sẽ không đạt yêu cầu. Vì vậy, việc lựa chọn đúng loại dụng cụ phù hợp cho từng loại cây chiết là điều cần thiết, dao chiết dùng cho chiết cây có múi thường có kích thước:
– Chiều dài từ 6 – 12 cm.
– Chiều rộng từ 1 – 4 cm.
– Bề dày từ 2 – 4 mm.
Hoặc hiện nay trên thị trường có xuất hiện kéo khoanh vỏ chiết cành chuyên dụng được nhiều nhà nông sử dụng để giúp cho quá trình khoanh vỏ được nhanh và thuận lợi hơn
Yêu cầu:
– Dao chiết phải sắc bén và chắc chắn.
– Kéo cắt cành : Dùng để cắt các cành nhánh.
– Khử trùng sạch để tránh lây lan mầm bệnh
Chuẩn bị nguyên vật liệu
Các loại nguyên liệu
– Đất bó bầu gồm 2/3 là đất vườn hoặc đất bùn ao phơi khô, đập nhỏ + 1/3 là mùn cưa (hiện nay sử dụng bột xơ dừa), rơm rác mục, xơ dừa… tưới ẩm,
– Trộn rơm bùn: tỷ lệ 1:2 hoặc 1:1 tùy theo bùn khô vừa hay nhão
– Tro trấu với xơ dừa tỷ lệ 1: 2, vừa đủ ẩm
– Rễ lục bình
Phần rễ lục bình sau khi xử lý sẽ là vật liệu bó bầu rất tốt
Độ ẩm vừa đủ (thử bằng cách các vật liệu nắm trên lòng bàn tay, nếu khô nước không thấm ra, ướt nhỏ ra kẽ tay, chỉ vừa ướt trong lòng bàn tay là được)
Tuy nhiên tuỳ theo từng vùng, miền, ta có thể thay đổi tỷ lệ này để thích hợp.
– Bao nilong loại dẻo tùy theo kích thước cành chọn mà quyết định kích thước bao (loại bao trắng đựng đường loại từ 300- 500g)
– Bao nilong cuộn trong
-Trường hợp dự kiến khó ra rễ (cây già cành to, loại cây khó chiết), hoặc để cho cành ra rễ nhanh và đều. Có thể dùng chất kích thích IAA – IBA – NAA, dùng phổ biến NAA
Các loại vật liệu trên cần xử lý tránh ảnh hưởng đến sự ra rễ sau này. Rễ lục bình cần rửa sạch, phơi, bột xơ dừa cần xử lý bằng cách ngâm cho hết chất chát, bùn không được lấy nơi nhiễm phèn, bẩn, rơm khô cần phải sạch không lấy rơm nơi ruộng bị bệnh
3. Thời vụ chiết
Nên chiết vào mùa mưa khoảng tháng 5 – 6 ở miền Nam, vì các lý do sau:
– Về mùa mưa nhiệt độ không quá cao, nắng ít chiếu vào bầu chiết, đất trong bầu không bị khô thuận tiện cho việc ra rễ.
– Về mùa mưa cây lên nhựa dễ bóc vỏ.
– Không nên chiết vào những lúc mưa nhiều vì quá ẩm sẽ khó ra rễ và cành dễ bị nhiễm nấm
4. Kỹ thuật chiết cành cây có múi
4.1. Chọn cây mẹ và cành chiết
4.1.1. Tiêu chí lựa chọn cây mẹ
– Lựa chọn cây đầu dòng đã cho quả và năng suất ổn định nhiều năm
– Không có triệu chứng bệnh Greening hoặc phytophthora sp ( quan sát bằng mắt).
– Đúng theo tiêu chuẩn ngành (TCN), tiêu chuẩn cơ sở (TCCS), tiêu chuẩn Việt Nam (TCVN), tùy theo loại cây được đã được công nhận và cho phép nhân giống.
– Kiểm tra đúng giống và có lý lịch giống cấp S1 hoặc trên lô nhân nhanh có chứng thực
* Cơ bản cần chọn:
+ Các cây được trồng khi đã cho trái.
+ Các cây có tán đều, nhiều cành, năng suất cao, quả to, ngon.
4.1.2. Tiêu chuẩn cành chiết
– Chọn cành bánh tẻ (không già không non ), sinh trưởng tốt,vị trí ở ngoài trảng, đường kính cành 0,5-1,0cm
Đường kính gốc Từ 1.0-1,2cm( cây cam quýt), có thể lớn hơn tùy theo giống cây.
Chiều dài cành Không dưới 30-60cm, tùy loại cây giống
Thân cây Vỏ nhánh không bị tổn thương đến phần gỗ
Số cành Tối thiểu 2 cành
Lá Xanh tốt, có kích thước hìnhdạng đặc trưng của giống
Số lá Hiện diện đầy đủ vị trí từ ½ chiều cao cây đến ngọn
Độ đồng đều Cây giống đồng đều, khoẻ mạnh trên 90%
Sâu bệnh Không các triệu chứng của các bệnh, thí dụ trên cây có múi: Vàng lá gân xanh, Triteza, loét, ghẻ, chảy nhựa, thán thư và sâu hại: Sâu vẽ bùa,..
Các cây khác đều phải sạch bệnh theo qui định.
4.2. Phương pháp tiến hành
– Xác định cành, vị trí chiết các cành cây có múi
– Khoanh và bóc vỏ: Dùng dao chiết khoanh tại vị trí chiết cành một đoạn dài từ 1.5-2.0 cm, cách ngọn 0.5m.
Chiều dài khoanh vỏ bằng 1,5 – 2 lần đường kính gốc cành.
Khoanh vỏ
Bóc vỏ
– Cạo tượng tầng (Tầng sinh gỗ và libe): Dùng sống dao cạo nhẹ hết chất nhờn trên mặt gỗ, ở dưới lớp vỏ đã bóc, mục đích của việc này là loại bỏ tầng sinh gỗ.
– Nếu không cạo sạch, không để khô mà đắp vật liệu lên ngay thì tầng sinh gỗ còn sống và sẽ hình thành một cầu dinh dưỡng mới (làm cành chiết không ra rễ vì chất dinh dưỡng từ cây mẹ vẫn đưa lên nuôi sống cành chiết).
– Sau khi đã cạo sạch tượng tầng, có thể dùng nilon quấn kín đoạn vừa cạo lại, tránh liền da.
– Sau 1 tuần tháo ra và bó bầu, có thể bó ngay sau khi quét kích thích ra rễ.
– Tác dụng chất kích thích ra rễ là giúp rễ ra nhanh hơn và nhiều. Thường quét thuốc xong bó ngay
– Trước khi quét thuốc dùng dao bấm một vài đường ở phần trên cho thuốc dể thấm vào.
– Quét thuốc: Dùng cọ mềm hoặc bông gòn, nhúng vào dung dịch thuốc chỉ quét phần trên cành không quét phần dưới gốc cành
Cách quét thuốc
4.3. Bó bầu
Tùy theo theo loại cây có thể bó ngay hoặc là 1-2 ngày sau khi khoanh vỏ.
– Hỗn hợp không quá nhão, quá khô
– Dùng túi nilon (có thể giấy polyetylen tận dụng) bọc ra bên ngoài, buộc chặt 1 đầu phía dưới gốc bầu;
Buộc túi nilon
Hoặc dùng nhựa cuộn bó dễ dàng và nhanh hơn
Bó bầu
– Đưa hỗn hợp vào túi ém chặt, đường kính hỗn hợp đưa vào từ 10 – 12 cm, dài từ 12 – 15 cm (tuỳ cành to hay nhỏ), bọc ra bên ngoài, buộc chặt đầu phía đầu trên.
Quy trình thực hiện công việc
Bước1. Chuẩn bị dụng cụ và giá thể bó bầu: Dao kéo, dây, giá thể
Bước 2. Lựa chọn đúng cây mẹ cành để khoanh vỏ
– Lựa chọn đúng cây mẹ đầu dòng đã cho quả và năng suất ổn định nhiều năm
– Lựa chọn cành bánh tẻ trung tán, đường kính cành chiết 0.5- 1.0 cm
Bước 3. Cắt khoanh vỏ cành chiết, vệ sinh vết cắt, xử lý chất kích thích ra rễ
– Dùng dao khoanh và bóc vỏ độ dài khoanh vỏ 1.5-2.0 cm, làm sạch tượng tầng
– Làm vệ sinh vết cắt khoanh vỏ.
– Bôi chất kích rra rễ lên vùng ra rễ của cành chiết được lấy trên các cây giống đã được chọn lọc ở thời kỳ sinh trưởng khoẻ, cây có năng suất cao, ổn định và không có sâu bệnh nguy hiểm gây hại.
– Chọn những cành có đường kính từ 0.5-1.0cm ở tầng tán giữa và phơi ra ngoài ánh sáng, không chọn cành dưới tán và các cành vượt.
Trình tự chiết
5. Chăm sóc cành chiết:
Bổ sung nước vào bầu chiết khi quá khô để rễ phát triển mạnh
-Ẩm độ bầu: qua cảm quan ta có thể đánh giá được bầu chiết khô hay ướt. Nếu bầu khô thì xử lý bằng cách dùng kim tiêm bơm nước vào bầu. Nếu quá ướt cần tháo bầu ra vắt vừa đủ ẩm và bó lại như cũ. Vì thế khi tưới cho cây mẹ không nên tưới trực tiếp lên các bầu đã bó.
– Khi bầu chiết bị kiến, mối, bệnh gây hại thì kịp thời xử lý
6. Cắt cành chiết
– Kiểm tra mức độ ra rễ: tùy loại cây từ có thể từ 3 tuần đến 1 tháng, nếu bầu nào không ra rễ thì loại bỏ.
– Kiểm tra cành trước khi cắt
– Khi rễ mọc ra có màu vàng nâu và có rễ thứ cấp, cắt cành chiết đem vô bầu để giâm.
Có thể dùng cưa nhỏ, kéo cắt cành, nhẹ nhàng đặt vào điểm cắt (điểm cắt tính từ phía cây mẹ ra bầu chiết) cắt bầu chiết khoảng 5 – 8 cm (tránh cho cành chiết bị giập nát) sau khi cắt xong ta nâng cành chiết lên, bầu chiết không bị vỡ, cần loại bỏ đi một ít lá cành
Yêu cầu: Cắt nhẹ nhàng, tránh làm vỡ bầu hay giập nát cành chiết (làm cành chiết bị yếu – khi trồng phát triển chậm).
– Xử lý cành sau cắt: Cắt tỉa lá cành, tránh bóc thoát hơi nước
7. Giâm cành chiết
– Sự cần thiết phải giâm cành chiết trước khi đem trồng: Bộ rễ cành chiết khi mới cắt rời khỏi thân cây mẹ còn yếu, thường dễ chết do mất cân bằng nước nghiêm trọng
– Việc giâm cành chiết sau khi cắt là bước làm cho cây ổn định và tiếp tục sinh trưởng.
– Khi cành chiết mới cắt chưa kịp phục hồi, ổn định, nếu đem trồng ngay cành chiết có thể bị chết hoặc phát triển chậm. Để cành chiết có điều kiện thích nghi với môi trường độc lập và phát triển tốt nên giâm cành chiết một thời gian từ 2 – 3 tuần rồi đem trồng.
– Chuẩn bị vật liệu giâm (bao nilon đen, kích thước tùy theo cây giống)
– Giâm lại trong nhà giâm, xử lý nhúng những cành sau khi cắt vào dung dịch thuốc bệnh Benomyl 50 WP
– Vật liệu giâm gồm có tro trấu, trấu mục, xơ dừa, phân hữu cơ hoai mục, những nguyên liệu phải giử ẩm tốt, thoáng và thoát nước tốt
– Môi trường giâm: Tro trấu, sơ dừa, đất, theo tỉ lệ 1:1:0,5 kết hợp thuốc trừ sâu, bệnh và phân vô cơ, hỗn hợp được trộn đều cho vào bao PE có đục lổ sẵn
8. Chăm sóc cành chiết sau khi giâm
– Đảm bảo ẩm độ không khí bảo hoà, ẩm độ đất 70%, ánh sáng tán xạ 4000-6000 lux là thích hợp
– Cành chiết mới giâm còn yếu vì vậy ta làm giàn che nắng cho cây. Tuỳ theo mức độ thời tiết, để làm giàn che cho phù hợp.
– Nhà giâm thường che nắng bằng lưới đen giảm ánh sáng 50%.
Xem thêm